کلمه ابزار دربرگیرنده بخش قابل توجهی از وسایل زندگی انسان است و به طور کلی هر وسیلهای که به واسطه آن بتوان کارهای دستی مشکل را با راحتی بیشتری انجام داد، ابزار نامیده میشود. اما اگر نگاه خودمان را محدود به کارهای فنی و صنعتی کنیم، در این حالت ابزار به هر وسیله یا سختافزاری گفته میشود که برای تعمیر یا تولید محصول یا انجام کار و ارائه خدمات مورد استفاده قرار میگیرد اما مصرف نمیشود و نقش یک واسط یا تسهیلگر را ایفا میکند.
انسان از زمان خلقت خود از ابزارهای گوناگون برای برطرف کردن نیازهای مختلف استفاده میکرده است. اولین ابزارها در حدود 2.5 میلیون سال پیش توسط مردمان سرزمین آفریقا ساخته شده و دارای ساختار سنگی و چوبی بودهاند. با گسترش دانش بشر، ابزارها دستخوش تغییرات بسیار زیادی شدند و ساختار پیچیدهتر و دقیقتری به خود گرفتند.
همچنین با پیشرفت فناوری، بسیاری از ابزارهای دستی جای خود را به نمونههای برقی و الکترونیکی دادند و امروزه شاهد حضور گسترده ابزارهای مختلف در کلیه حوزهها و صنایع هستیم و میتوان گفت که روند زندگی انسانها به طور قابل توجهی به استفاده از ابزارها و تجهیزات بستگی دارد.
فاکتورهای بسیار زیادی برای تقسیمبندی ابزارها وجود دارد اما در یک نگاه کلی میتوان ابزارهای مختلف را به دو دسته ابزارهای دستی و ابزارهای موتوری یا نیرومحور مانند ابزار برقی تقسیمبندی کرد. ابزار دستی به ابزاری گفته میشود که منشا حرکت و فعالیت آنها به وسیله نیروی انسان تامین میشود؛ مانند چاقو، قیچی، پیچ گوشتی، اره دستی. اما ابزارهای موتوری و نیرومحور برای فعالیت خود از صورتهای مختلف انرژی مانند باد، برق، سوخت و ... استفاده میکنند و ممکن است دارای فعالیت خودکار یا غیرخودکار باشند.
در یک نگاه دقیقتر میتوان ابزارهای مختلف را بر اساس منبع تغذیه و نیروی محرکه آنها نیز تقسیمبندی کرد که در این حالت میتوان آنها را در چهار گروه ابزارهای دستی، برقی، بادی و بنزینی قرار داد.
ابزار دستی: ابزارهای دستی یکی از متداولترین و قدیمیترین انواع ابزارهای مورد استفاده در صنایع مختلف هستند و در هر محیطی میتوان نمونههای مختلفی از آنها را پیدا کرد. ابزارهای مهمی مانند پیچ گوشتی، انبر یا انبر دست، آچار، فازمتر و جعبه بکس و ... در این خانواده قرار میگیرند.
ابزار برقی: در حال حاضر ابزارهای برقی به عنوان متنوعترین و گستردهترین ابزارهای مورد استفاده در صنایع مختلف و محیطهای خانگی و کارگاهی محسوب میشوند و نمونه پیشرفتهای از ابزارهای دستی به حساب میآیند. ابزارهای برقی از دقت و سرعت بسیار زیادی برخوردار هستند و علاوه بر قیمت بالاتر، به تعمیر و نگهداری و مراقبتهای ویژه نیاز دارند. ابزارهای شارژی نیز به عنوان زیرمجموعهای از ابزارهای برقی در نظر گرفته میشوند. معمولا این ابزارها نسبت به نمونههای برقی دارای قدرت کمتری هستند اما محدودیتی از نظر دسترسی به جریان برق ندارند. از جمله ابزار برقی میتوان به دریل شارژی یا دریل چکشی، دستگاه فرز یا مینی فرز، اره عمودبر، کارواش خانگی، پیچ گوشتی برقی، سشوار صنعتی و اتو لوله کشی اشاره کرد.
ابزار بادی: این ابزارها به شکل گسترده در زمینه ساخت و مونتاژ قطعات سنگین و نیمهسنگین مورد استفاده قرار میگیرند و از قدرت بیشتر و استهلاک کمتری نسبت به ابزارهای برقی برخوردار هستند که از جمله این ابزارها میتوان به کمپرسور باد، میخکوب بادی، پیستوله بادی و باد پاش اشاره کرد. البته باید توجه داشت که تامین انرژی باد در ابزارهای بادی معمولا به وسیله تجهیزات برقی یا بنزینی انجام میشود.
ابزار بنزینی: انجام فعالیتهای گوناگون در ابزارهای بنزینی با استفاده از عملیات احتراق و مصرف سوخت و غالبا با ایجاد حرکت دورانی صورت میگیرد که از مهمترین نمونههای آن میتوان به اره زنجیری، موتور برق و علف زن اشاره کرد. از جمله مزایای این ابزارها میتوان به توان خروجی و کارآیی بالا، امکان استفاده سیار و قابلیت جابجایی آسان اشاره کرد. تولید آلودگیهای صوتی و زیستمحیطی نیز از جمله مهمترین معایب استفاده از ابزارهای بنزینی است.
معمولا ابزارهای خانگی دارای کیفیت، قدرت و قابلیتهای جانبی کمتری نسبت به ابزارهای صنعتی هستند و امکان استفاده مداوم از آنها وجود ندارد اما در عوض، قیمت و ابعاد کوچکتری را در اختیار کاربران خود قرار میدهند.
ابزار وسیلهای است که انجام فعالیتهای مختلف را برای ما آسان میکند و معمولا نقش مهمی در نصب یا تعویض یراقآلات دارند، مانند آچار فرانسه، آچار آلن یا انبر قفلی. اما یراق به مجموعهای از اتصالات و تجهیزاتی گفته میشود که به شکل دائم یا موقت بر روی قطعه کار یا محل موردنظر نصب شده و به شکل مستقل یا با کمک یراقهای دیگر باعث انجام یا آسان شدن فعالیتهای مختلف میشوند. از مهمترین یراقآلات میتوان به پیچ و مهره، میخ، دستگیره و لولا اشاره کرد.
برای خرید ابزار ابتدا باید مشخص کنیم که فعالیت موردنظر ما چیست و به چه نوع ابزاری نیاز داریم و ابزار موردنظر باید دارای چه ویژگیها و قابلیتهایی باشد. توجه به سایز و مشخصات فنی ابزار یکی دیگر از نکاتی است که در انجام صحیح فعالیتها و کسب نتیجه مطلوب، تاثیرگذار خواهد بود.
انتخاب برند از دیگر مواردی است که علاوه بر بهبود نتیجه خروجی، از صرف هزینههاص جانبی جلوگیری میکند. قیمت ابزار نیز از جمله مهمترین فاکتورهای خرید ابزار محسوب میشود اما ایجاد تعادل میان قیمت، کارآیی و امکانات یک ابزار مناسب به تجربه و مهارت نیاز دارد و تا حدودی به نوع کاربری و حجم فعالیتها مربوط میشود.
برخورداری از استانداردهای ایمنی شاید تاثیر چندانی در کارآیی ابزارها نداشته باشند اما از بروز مشکلات و خطرات احتمالی جلوگیری میکنند. وجود تجهیزات جانبی نیز باعث بهبود کارآیی ابزارها و افزایش سرعت در انجام فعالیتهای مختلف میشوند. ارائه خدمات گارانتی نیز از جمله الزامات مهم برای ابزارهای برقی و بنزینی است که مانع از ایجاد هزینههای اضافی میشود.
دنیای ابزارها از تنوع و گستردگی بسیار زیادی برخوردار بوده و برندهای مختلفی در این زمینه در حال فعالیت هستند که برخی از آنها مانند بوش، فستول، کنیپکس، ماکیتا، استنلی، دیوالت، میلواکی، AEG به عنوان بزرگان این صنعت محسوب میشوند. در بازار داخلی ایران نیز برندهای مطرحی مانند رونیکس، آروا، نووا، توسن، DCA، هیوندای، هنس و رابین حضور دارند که از تنوع محصول بسیار خوبی برخوردار بوده و عملکرد بسیار خوبی را در بخش محصولات خانگی از خود نشان دادهاند.